Türk Hukukunda Vatansızlar ( HAYMATLOS )

VATANSIZ(HAYMATLOS)


Vatansız, herhangi bir devletin kanunlarına göre vatandaş sayılmayan kimselerdir. [7] ALTUĞ Yılmaz s. 8

Vatansız kişi bir devletin vatandaşlığında olmadığı için, şahsı veya mallarına girişilen milletlerarası hukuka aykırı herhangi bir fiilden dolayı hiçbir devletin diplomatik korumasından yararlanamaz. Bu sebeple Vatansızların hukuki durumunu düzeltmek amacı ile Birleşmiş Milletlerin teşebbüsü ile “ Vatansız Kişilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleşme” 26.04.1954 te kabul edilmiştir.

Bu sözleşme ile vatansız kişi yabancıların hukuki durumunda kabul edilmiştir. Ancak bu kurala rağmen uygulamada vatansızlar ile yabancılar hiçbir zaman aynı konumda olmamıştır. Çünkü devletler iki veya çok taraflı sözleşmeler ile kendi vatandaşlarının karşılıklı olarak çeşitli türdeki haklardan faydalanmalarını sağlamışlardır. Vatansız kişiler hiçbir devletin vatandaşı olmadıkları için bu tür anlaşmalardan yararlanamamışlardır. Yine vatansızların hukuki durumunu düzeltmek için uluslararası alanda yapılan çalışmalardan biri de, Avrupa Konseyi Kişi Halleri Komisyonunca 04.12.1954 de kabul edilen “ Vatansızlık Hallerinin Azaltılmasına Dair Sözleşmedir.” Bu sözleşme de vatandaşlık hukuku anlamında önem taşımaktadır. Türkiye de bu sözleşmeye 1975 ten beri taraftır. [8] ÇELİKEL Aysel s. 17


İç İşleri Bakanlığı 12.07.2004 gün ve 2004/ 112 A.P.K. – 8 N.V.G. nolu genelgesinde vatansızlarla ilgili şunları belirtmiştir.

…Vatansız durumda bulunan kişilerin başvurularının kabul edilip edilemeyeceği hususunda tereddütlerin bulunduğu anlaşılmıştır. Vatansızlığın önlenmesi vatandaşlık hukukunun temel prensiplerden biridir. Bu açıdan vatansız kişilerin vatandaşlık başvuruları kabul edilecek olup, bunların ikamet durumları, Türk soylu olanlar için iki yıl, yabancı soylular için beş yıl olarak değerlendirilecektir. Yunanistan vatandaşı olan yada Yunanistan vatandaşlığından ıskat edilen yabancılar için Türk soylu olup olmadıklarına bakılmaksızın beş yıllık ikamet şartı aranacaktır…


29.05.2009 Tarihinde yürürlüğe giren 5901 Sayılı Türk Vatandaşlık Kanununda vatansızlığı önleyen bazı hükümler şunlardır.


MADDE 8- (1) Türkiye'de doğan ve yabancı ana ve babasından dolayı doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğumdan itibaren Türk vatandaşıdır.

MADDE 25- (1) Türk vatandaşlığından çıkmak için izin isteyen kişilere aşağıdaki şartları taşımaları halinde Bakanlıkça çıkma izni veya çıkma belgesi verilebilir.a) Ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak.b) Yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmış olmak veya kazanacağına ilişkin inandırıcı belirtiler bulunmak.c) Herhangi bir suç veya askerlik hizmeti nedeniyle aranan kişilerden olmamak.ç) Hakkında herhangi bir mali ve cezai tahdit bulunmamak.

MADDE 27-(3) Vatandaşlığın kaybı, çocukları vatansız kılacak ise bu madde hükümleri uygulanmaz